همشهری آنلاین_پریسا نوری: خالق این آثار و همچنین سفال‌های معرقی که در برج آزادی جلوه نمایی می‌کنند، «سید جواد آشفته» هنرمند کاشی و سرامیک است که در همسایگی ما و در محله مهران زندگی می‌کند. برای گفت‌وگو با این هنرمند پیشکسوت ساعتی مهمان خانه‌اش شدیم.
نمای بیرون خانه معمولی است، اما همین که در باز می‌شود دنیایی طرح و رنگ که در قاب و بوم روی در و دیوار خودنمایی می‌کنند، غافلگیرمان می‌کند. دیوارها از کف تا سقف پوشیده از قاب‌هایی است که طرح‌های اسلیمی، گره و ختایی را در بر گرفته‌اند و در یک پهنه دیوار تقدیرنامه‌ها و لوح‌هایی میخکوب شده که امضای وزرای ارشاد و مدیران فرهنگی ۵ دهه اخیر را به پای خود دارند. محو تماشای نقش‌ها و رنگ‌ها هستیم که همسایه هنرمندمان سر رسیده و با روی باز پذیرایمان می‌شود.
او قبل از هر چیز حکایت ورودش به دنیای هنر سفال و سرامیک را برایمان تعریف می‌کند: «پدربزرگ مادرم، زریباف و ساکن کاشان بود و در دوره پهلوی اول به دستور رضاخان که می‌خواست هنرمندان را از سراسر کشور در پایتخت گرد هم بیاورد، به تهران آمد. پدرم هم به همراهش به تهران آمد و در کارگاه زریبافی که در اداره هنرهای ملی یا همان وزارت ارشاد فعلی بود مشغول به کار شد. من آن زمان بچه دبستانی بودم و تابستان‌ها همراه پدرم به کارگاه می‌رفتم اما علاقه‌ای به زریبافی نداشتم و سر از کارگاه سفال و سرامیک که نزدیک کارگاه زریبافی بود در آوردم و به‌صورت تجربی این هنر را یاد گرفتم. بعدها که دیپلم گرفتم در همان اداره هنرهای ملی یا وزارت ارشاد فعلی استخدام شدم و ۳۰ سال در کارگاه سفال و سرامیک این وزارتخانه مشغول شدم.»
- ۲ تا از آثارم را خریدم
حاصل نیم قرن نقش و نگار روی سفال و سرامیک و بوم، صدها اثر هنری سفالینه و بوم است که بخشی از آنها در معماری شهری به کار رفته‌اند. کتیبه‌های نیم متری که تا ۷۰۰متر دور تا دور ساختمان وزارت خارجه را پوشانده، طراحی و تزیین دیوار کتابخانه پارک‌شهر و سفالینه‌های معرق میدان آزادی که از سال ۴۷ بر نمای این برج جلوه‌گری می‌کنند، از جمله این آثارند. علاوه بر اینها نقش و نگار بر روی ده‌ها گلدان و اثر سفالی در ابعاد بزرگ هم در کارنامه این هنرمند دیده می‌شود، اما ردی از آنها در جایی دیده نمی‌شود.
او درباره این آثار می‌گوید: «زمانی که کارمند میراث فرهنگی بودم، چندین اثر سفالینه بزرگ برای شرکت در نمایشگاه‌های مختلف طراحی کردم اما همه آنها حالا در زندان هستند. چون کارمند بودم آثارم متعلق به خودم نبود، برای همین بعد از شرکت در نمایشگاه‌ها در انبار نگهداری می‌شد و حالا سال‌هاست که آنها در انبارها خاک می‌خورند. فقط این دو گلدان سفالی بزرگ را آن زمان از اداره خریدم.» استاد آشفته نگاهی به تابلوهای روی دیوار انداخته و با اندوه می‌گوید: «این تابلوها هم به جای اینکه در نمایشگاه باشند، در چارچوب خانه محصور شده و به نوعی زندانی هستند.»
- دلم می‌خواهد مردم آثارم را ببینند
آشفته نشان درجه یک هنری دارد و تخصصش طراحی و نقاشی روی سفال و سرامیک است اما خانه‌اش پر است از تابلو و بوم. او در این‌باره می‌گوید: «سال ۷۵ که بازنشسته شدم دیگر نتوانستم سفال کار کنم. چون کارگاه و کوره سفالپزی و امکاناتش را نداشتم برای همین در این سال‌ها هنرم را روی بوم پیاده کردم.» او ادامه می‌دهد: «سال‌هاست که درهیچ نمایشگاهی شرکت نکرده‌ام و هیچ‌کس سراغی از هنر و تخصصم نگرفته است و برای دلم کار می‌کنم.» حرف‌هایش که به اینجا می‌رسد می‌گوید: «دلم می‌خواهد آثارم را در نمایشگاهی عرضه کنم تا از این حصار بیرون بیایند و مردم آنها را تماشا کنند. حتی حاضرم نصف قیمت هر اثر را به خیریه‌ها بدهم اما تاکنون از فرهنگسراها و شهرداری و هیچ یک از مراکز فرهنگی و هنری پیشنهادی برای دایر کردن نمایشگاه نداشته‌ام.»
- می‌خواهم هنرم را رایگان آموزش دهم
هم‌محله‌ای هنرمند ما که از جوانی در محله‌های نارمک و محله مهران زندگی کرده، ارتباط خوبی با همسایه‌ها دارد اما تا قبل از فوت یکی از اقوام، اهالی او را به‌عنوان هنرمند نمی‌شناختند. او در این‌باره می‌گوید: «اهالی محله همیشه به من لطف داشته و در این سال‌ها به‌عنوان بزرگ‌تر و ریش‌سفید برایم احترام قائلند، اما نمی‌دانستند که کار هنری می‌کنم تا اینکه چند سال پیش یکی از اقوام نزدیک فوت کرد و از طرف اداره هنرمندان یک بنر بزرگ جلو ساختمان نصب کردند، آنجا بود که همسایه‌ها متوجه شدند دستی در هنر دارم. هنوز هم به تدریس علاقه دارم و حاضرم در فرهنگسرا و سرای محله و هر جای که امکانش فراهم شود رایگان به اهالی محله و علاقه‌مندان به هنر آموزش دهم.»
- برخی آثار شهری کیفیت چندانی ندارند
این کارشناس هنرهای سنتی که سال‌هاست ردی از هنرش در چند گوشه از شهر خودنمایی می‌کند، معتقد است برخی کارهای هنری که در حال حاضر در سطح شهر اجرا می‌شود، کیفیت مناسبی ندارد. او می‌گوید: «یکی از فعالیت‌های هنری، کشیدن تصویر شهدا بر دیوار بزرگراه‌ها و ساختمان‌هاست؛ راه دوری نمی‌رویم، در همین محله مهران تصویر دو شهید بر دیوارکشیده شده که با گذشت چند سال کمرنگ شده‌اند. دلیل کمرنگ شدن تصاویر این است که در آنها از رنگ ورنی و حرارت بالا استفاده نشده است، در حالی که نقوش نمای ساختمان وزارت خارجه و برج آزادی و خیلی از آثاری که در برابر گرما و سرما مخدوش و کمرنگ نشده‌اند تا ۱۳۰۰ درجه حرارت دیده‌اند، اما این آثار شهری که ماندگاری چندانی ندارند، حرارت کمی دیده‌اند.»
- سید جواد آشفته
تولد: ۱۳۲۱ - تهران
ویژگی: دارای نشان درجه یک هنر رشته طراحی سنتی
هنرمند طراح کاشی و سرامیک و بازنشسته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
نظر شما